YLE Colloquia Latina

Dies Lunae, XXII Martius MMIV

Salvete amici!

Discipuli sumus in West Carteret Grammatica Schola, Septentrionalis Carolina (Civitates Foederatae Americae). Nos Linguam Latinam II discimus et noster magister, qui ab Hispania est, nos scholae nostrae sententiam Latine convertere vult. Potestisne nos adiuvare?
Haec sententia est "if it is to be, it is up to me".
Multas gratias
vobis agimus.

Valete quam plurime!

Chris Conklin
Trey Creech
Megan Frenia
Matthew Gildner
Nathan Grimes
Katy Johnson
George Loftin
Greg Moore
Sean Perryman
Taylor Reed
ken Sanders
John R Smith
Hillary Vallance
Alex Willard
Elisabeth Wilson
Trey Winoski
Ricardo Rodriguez (magister)

Mercurius Hungaricus discipulis Americanis s. p. d.

Salvete collegae, qui in America Septentrionali rudimenta Linguae Latinae a vestro magistro reverendissimo Hispanico docemini! Nos equidem, qui in foro hoc iam diu versamur, semper summo cum gaudio novos visitatores accipere soliti sumus: quanto maius nunc gaudium est nostrum, quod XVII novos visitatores simul forum adiisse intelleximus. Quod ad pensum ab illo magistro vobis datum pertinet, mehercle haud facile illud mihi videtur: sententia enim illa etsi brevissima sit, tamen in Latinum convertere... hoc opus, hic labor est! (Verg. Aen. VI. 129.) Quamobrem moram parvulam vos patiamini oportet, dum eam translationem excogitemus ac expoliamus. Iam valete. Aquinci d. VII. Kal. Apr.

Marcus Favonius Germanicus collegae amicisque Americanis sal.

Nescio, an sententia vestra Latine hoc reddi possit modo:

"Si quid agendum, mihi agendum",

vel

"Si quid opus, meum hoc munus"

(vocabulo "est" omisso: elleipsis).

Disputate et valete .

vii Kal. Apr. mmiv.

Salvete denuo, amici!

Priori epistulae censeo annectendum esse hoc:

"Si quid opus, meum hoc onus".

Ut Mercurius Hungaricus iam scripsit: res est sane difficilis .

Valete.

Eodem die.

Mercurius Marco suo s. d.

Translatio tua in mentem mihi revocavit anecdotam etsi absurdam, tamen, ut puto, ridiculam. In qua anecdota quis primas partes ageret, oblitus sum: solum memini illum philosophum fuisse (Kirkegaard? Heidegger?), quod autem nil refert. Ille ergo philosophus in domo sive insula, ubi habitabat, vicinam habuit mulirem aetate iam evectam, quae ut uxor Socratis 'morosa admodum fuisse fertur ac iurgiosa'. Saepissime enim ista cum illo philosopho rixabatur, nec illi requietem ullam sinebat. Qua striga tandem defuncta philosophus alacri animo ait: 'obit anus, abit onus.'

Ceteroquin consilia tua, quomodo sententia illa convertenda sit, equidem mihi placent, tamen indolem sententiarum huiusmodi Latinarum haud sequi mihi videntur. Quamobrem meliorem esse puto hanc translationem (quae certe non tam callida, quam tuae):

SOLA VIRTUTE PROCEDES

Iam vale. Aquinci d. VII. Kal. Apr. die pluvio et frigido

Pistos Mercurio s.d.p.

Mercurius Hungaricus wrote:Qua striga tandem defuncta philosophus alacri animo ait: 'obit anus, abit onus.'

Illud, quod rettulisti, care Mercuri, valde ingeniosum facetumque et mihi videtur. Sed rogo, ut notaculum addere mihi licere patiaris. Huic philosopho, qui illud dixisse dicitur, nomen est Schopenhauer. Sed, ut bene ais, id nil refert.

Cura, ut valeas!

Marcus cum omnibus amicis, tum praecipue Mercurio suo s.d.p.

Ut Pistos iam scripsit: „Obit anus, abit onus“ verba sunt Arthuri Schopenhaueri. Is enim aliquando Berolini strepitu mulieris, quae acu sive suendi arte victum quaerebat, adeo conturbatus est, ut eam per gradus deiceret. In iudicium vocatus annuis alimentis damnatus est. Viginti annis post cum mulier de vita decessisset, illud facete dictum exclamasse dicitur. Ceterum quod ad mulieres attinet, clarissimus est et impudentissimus Schopenhaueri libellus, qui inscribitur „Über die Weiber“, id est „De mulieribus“: Cavete auctorem misogynum! Haec hactenus.

Nunc ad sententiam Americanam: Placet mihi quoque illud „Sola virtute procedes“. Verba gradu quasi militari progredi videntur: quantum in iis roboris est et nervorum! Sed diiudicandi potestas penes amicos est Americanos...

Valete.

Eodem die.

M. Favonius amicis Americanis s.p.d.

Diu multumque de sententia vestra cogitanti hæc mihi verba in mentem venerunt:

„Necessitate teneor“.

vel

„Necessitate obligor“

Cum T littera acriter sane sonet, illud „Necessitate teneor“ præstare videtur.

Ceterum quicumque necessitate se obligari sive teneri sincere meminerit, is etiam ex vestra sententia publica „esse quam videri“ rem geret.

Nunc vestræ sunt partes, amici amicæque !

Valete.

v Kal. Apr. mmiv.

Mercurius Marco Amercianisque discipulis tacentibus s. d.

Nescio an "it is up to me" idem significet, ac "it depends on me".

M. Favonius amicis Americanis sal.

Vehementer dolemus, quod tacetis. Quid vos elingues reddidit?

Valete.

Dominica Palmarum mmiv.

Pippinus Aspaasius discipulis Americanensibus s.d.p.

cum aliquot iam dies praeterisse sciam, nescio an consilium vestrum cepissetis? sero tamen velim quod de hac re in mentem inierit communicare.

sententia vestra "if it is to be, it is up to me" egregia certe est:
continet enim (si verbis Graecis utar) et homoioteleuton, et paraprosdokeian, et, si recte sentio, eironeian.

sententia apud veteres huic apte respondens invenire facile non est!

ergo licentiam creativitatis precor, cum sententiam cuiusdam patris ecclesiastici permutaverim: namque "adoro, quia ignoro" ("I worship, because I do not know") continet, si non eironeiam, tum certe et homoioteleuton et paraprosdokeian.

num sententia vestra "prodero, quia laboro" Latine reddi potest?

iterum Anglice hoc, ut mihi quidem videtur, in "I'll be of use, because I work at it" verti potest. dicite quaeso quid de his rebus putetis.

valete et gaudete!

dabam Tromsoeae in Norwegia septentrionali d. V. Mai. anno MMIV.

Valete, docti amici!

Mihi Alexander nomen est, et indoctior civis pulchrae Veronae sum.
Iam longe forum vestrum legi, sed nunc tantum scribere ausus sum , ut responsio mea quoque americanis discipulis detur.
Puto sententiam sic vertendam:

"si futurum, in me est"

Semper me corrigite, quaeso!
Alexander Veronensis amicis doctis salutem.