YLE Colloquia Latina

Cur linguam latinam quasi pervicaciter retinere volumus? Verum est nostris diebus cognitionem linguae latinae ubicumque valde regressam esse. Sed et alius non minus verum est, investigationes et commentationes sinceras historiae Europeae et generatim historiae humanitatis fieri non posse sine idonea cognitione linguae latinae, qua maxima pars fontium temporum praeteritorum conscripta est et adhuc hodie permulti discipuli, non solum in ludis Europeis, linguam latinam discunt. Quomodo commoverimus studium linguae latinae accipiendae, iter commodum non semper est. Puto discipulos artifices fieri, qui utantur salutariter opportuneque instrumentis interretialibus et thesauris verborum. Documentum damus quomodo discipuli utantur thesauro verborum, qui inscribitur Totius Latinitatis Lexicon opera et studio Aegidii Forcellini, ut libello omnem rerum memoriam breviter de sua regione Romanorum tempore complectantur.
Samnium regio montosa Italiae mediae, inter Paelignos, Marsos et Marrucinos ad septentriopnem, Latium et Campaniam ad occidentem, Lucaniam ad meridiem et ad orientem Frentanos et Apuliam, per quam transit via Appia (unde Trajana et aliae initia ducunt), fluviis amnibusque crebris irrigata, quorum alii in mare Tyrrhenum influunt, alii vero in Hadriaticum, ut Sagrus, Trinius, Tifernus, Frento et Aufidus.
Samnites erant genere Sabini, divisi in quattuor tribus, quorum potiores erant Caudini et Pentri, inferiores vero Caraceni in valle Sagri et Hirpini in vallibus Caloris et confluentium. Initia eorum videntur fabulam redolere. Ferunt enim, Sabinos, cum adversus Umbros bellum gererent, Marti votum fecisse, si victoria potirentur, se illi consecraturos quicquid eo anno apud ipsos nasceretur. Quapropter, quum, re bene gesta, in patriam rediissent, cum reliquum anni totius proventum, tum etiam filios eo anno natos Marti consecrarunt. Eos itaque, cum adulevissent, duce Tauro in Campaniam ad sedes novas quaerendas emiserunt, ubi, nullo propemodum negotio ejectis Opicis, sedes novas suas collocarunt, vel, aliorum sententia, cum iis se commiscuerunt ita ut eorum quoque lingua paullatim uterentur, quod tamen dubium ex contrario more putamus. Porro, suae originis memores, Sabellos, quasi Sabinorum subolem, appellarunt.
Genus fuerunt hominum strenuum et frugale, rude tamen, pastoricium et superstitiosum, maxime vero inter omnes Italicas gentes ferox, quod patet ex bellis, quae per annos octoginta quotidianis prope armis a Romanis cum iis est dimicatum.
Hirpini, gens Italiae in Samnio ad fines Campaniae, Lucaniae et Apuliae, in regione montana, irrigata a fluviis Calore et Aufido, ita dicti, ut fertur, ab hirpo seu lupo, quo duce illuc migraverunt.
Cum Samnitibus contra Romanos bella gesserunt; sed possessio coloniae Beneventanae a. 268 a. Chr. tanto Romanis usui fuit, ut et Hirpinorum regionem facilius possederint. Hi tamen post Cannensem pugnam Hannibalis partes secuti sunt, nec ante ann. 209 Romanorum dominationi se submiserunt usque ad bellum sociale. Augustus denique territorium Hirpinorum regioni secundae (Apuliae et Calabriae) adnexuit, via Appia et Traiana intersectum.
Calor fluvius in Samnio prope Beneventum. Aufidus, fluvius Apuliae, ex Appennino monte oriens in finibus Hirpinorum et inter Daunios et Peucetios in mare Hadriaticum rapidus ac violens influit. Sabatus fluvius in Samnio.
Abellinum in Hirpinis, hodie Avellino, ad duo milia passuum ab oppido, quod Atripalda nunc dicitur, ubi erat via Domitiana, Appiae ramus, olim colonia Romanorum, tribui Galariae adscripta.
Aeclanum, oppidum Hirpinorum haud procul a Calore fluvio. Fuit municipium inde ab aetate Sullana, postea colonia (Aelia Augusta) sub Hadriano, ut deduci potest ex inscriptionibus. Patria fuit etiam M. Pomponii Bassuli, poetae comici, cuius epitaphium detectum est et commentario illustratum ab Raimondo Guarini. Magna Aeclani vestigia etiam nunc visuntur, ubi sunt le Grotte (hodie Passo Eclano), in reliquiis murorum reticulatorum, aedibus Cereris, Junonis, Dianae Nemorensis, Isidis.
Compsa oppidum Hirpinorum in Samnio, ad fontes Aufidi fluivi, tribus Galeria, memoratum in bello secundo Punico et sociali, municipium tempore Ciceronis. Aequum Tuticum oppidum in Samnio seu statio II ad viam Trajanam prope Beneventum. Celebres erant antiquitus Hirpini equi, de quibus Juvenal. 8. 63.: Hirpinus mons est, ubi optimi equi nascuntur.

Martinus ille Sabariensis suam dicit salutem plurimamque

Vere dicis bonum esse, si lingua latina in schola esset discenda. Sollicitudo enim nostra - in Hungaria - est rationes sermonis studendi apud sermones vivos maxime diversior quam latini esse, quum linguam latinam in studendi ratione, ubi sermo vivus doctus est nec mortuus, lingua studenda multo erat transcendentia, quam in hodiernis libris ridiculis linguae vivae studendae, qui traditionem (synthesis) linguae studendae neglegunt inconditasque rationes investigationis (quae Graece analysis vocatur) adhibentur. Matura linguae latinae solum in philosophicis scientiis uti potest, si quidem nova Hungariae administratio decrevit, ut gymnazii mediae\secundariaeve scholae discipulus trium linguarum vivarum temptamen adeant, qui universitatem studere volunt. Si ita fiet, lingua latina, licet mutationes essent variae, ex gymnaziis pelletur.

Valete.

*gymanzia media\secundariaev

*gymnazia media\secundariave

Errare est humanum. Sed ad tertium?

Magister Hirpinus Martino Sabariensi salutem plurimam
vota facio ut tibi dies festus nati Cfristi sit laetus et felix, praeterea... linguae latinae propitius.