YLE Colloquia Latina

O qualis dies iucundus, in quo nix prima a caelo caedet. Quomodo nunc aer odorat! Montes totae in alba vestuntur et simul virgines nos salutant et felicitas filiorum ubique vocibus iuvenilibus sonat.
Pila mox e nive formatur et ad passantem incognitum ab manu quasi sine voluptate iacetur. Postea per vicis currendum est ut nova amentia agatur. Urbs tota delirat, et discipuli in scola manere vix possunt.

Festum ab natura nobis semper in die primo hiemis paratur!

O tu felix Austria(e) nive!!!

Salvete, amici!

Oenipontanus noster scripsit:

O qualis dies iucundus, in quo nix prima a caelo caedet.

Non omnibus iucundus...! Propinqui enim mei Americani, qui Novum Eboracum civitatem (NY) incolunt, ex inopinato nuper tantis nivibus obruti sunt, ut aliquot dies fluore electrico abrupto hypocausto uti nequirent. O gaudium hiemale!

Valete.

III Non. Nov. Ex Cornicum Campo.

Oenipontano Marcoq suis spd

Apud nos econtra fuere 25 gradus ad nudium usque tertium: mane, cum Romam universitatem adirem, iacca exui debebam, ne sudore profluenti dissolverer
Me, qui frigus multo quam aestum malo, hic noster status coeli vementer enervarat, sed nunc sat hiemale tempus factum est (prout in Italia saltem assolet): 12-15 gradus: nos autem nivem in montibu nostris nonnisi sub Decembrem Ianuariumque videre incipimus, et tum quidem perbreve tempus : te felicem, incola montium!

Valete

Ad Rhumak(em?):
Si hiemis longus sit etiamque molestus est, sed dies primi maxime nos iuncundant. Variato delectat...
In media hiemis vero felix incolans montum sum. Si in mente Aprile nix non solvere volet climam terrae tuae desidero.

Ad Marcum Favonium:
In America caelum ferociore esse videtur... vel Americani male se ad hiemem praeparant, sed id non credo.

Rhumak Oenipontano spd

De nomine meo recte reris: Rhumak, Rhumakis -> acc. Rhumakem

Ergo, ut intellegisse mi videor, apud vos hiemps, apud nos aestas nimis produci solent. Et ego excessibu laboro, sed si eligere debeam, malim alter quam altera excedat: ut dixi, frigus amo. Sed suspicor in me ita Deos egisse, ut in eos, qui semper laudibus alieni campi segetes efferunt.

Nil ad rem, sed semper ex te quaerere volui: nam maxime regiones illae, in quibu plures una linguae regnant, mea intersunt: utra lingua saepissime loquimini, germanica an italica? an omnino pares sunt? Nam nisi quae de terra vostra didici male recordor, apud vos hae duae linguae, nec aliae dominantur, annon?

Vale(te)

Iulia Rhumaki ceterisque sal.

Solum in Tyrolia Meridionali, quae pars est Italiae, lingua Italica in usu est. Olim tota Tyrolia pars erat Austriae omnibus loquentibus Germanicae praeter aliquas linguas minutas sicut Ladinicam. Post primum bellum mundiale pars meridionalis eius regionis Italiae commissa est, regimenque Italicum laborabat, ut magis Italicam redderent provinciam Italis, qui illuc migrare volebant, auxilium ferendo et nomina locorum Italica reddere. Post alterum bellum mundiale autonomiam impetraverunt, lingua vero Germanica aeque et Italica lingua est officialis. In partibus ruralibus plerique inter se loquuntur Germanice (i.e. illo dialectu, quem vix intellego), in maioribus urbibus autem, quo Italici migraverunt, e.g. Bauzani (=Bolzano/Bozen) nunc maioritas est Italoloquens. Nisi fallor, oportet omnes utramque linguam scire, in iis regionibus vero, ubi lingua Ladinica in usu est, etiam eam. Regio - saltem in partibus ruralibus - speciem praebet tamquam esset pars Austriae.

Reliqua pars Tyroliae provincia facta est Austriacensis, quae e duobus partibus constat: Nam Tyrolia Meridionali Italica facta Tyrolia Septentrionalis non iam cum Tyrolia Orientali iuncta est. Ibi autem lingua Germanica, nisi fallor, sola est lingua officialis.

Ad tempestates Americanas: Multum videtur referre Americam multo minus ac Europa montibus maribusque in partes divisam esse. Itaque multo celerius in utramque partem mutari potest temperatura. Ceterum infrastructura alia est quam hic: Americani, quippe qui multis in partibus spatio abundant, magis in latitudinem solent aedificare, omnibus suam domum habentibus. Ipsa scio haec non valere in urbe Novum Eboracum, sed in amplis partibus ita se habet. Ergo, si acris hiems obruitur, difficilius est detrimentum tollere.
Ego cum versarer in Delawaria mensibus Februario Martique, etiam magna fuit tempestas, ut in Delawaria haberemus 35 centimetros nivis, in Campo Centrali Novi Eboraci vero 70 centimetros iacebant. Omnis nix cecidit nocte inter sabbatum et Solis diem; die Solis nihil pluris decidit. Aliquando eo die viae liberatae sunt, ut - mea quidem sententia - die Lunae omnia more solito fieri possent. Non autem sententia Americanorum: Pleraeque scholae aut duobus horis serius apertae sunt aut totum diem clausae manserunt. Mihi videbatur 35 centimetros esse multum, sed unum diem sufficere, ut postea viae ad usum vacuae essent, et persuasum mihi est in Germania nullam scholam clausam futuram fuisse. Explicaverunt mihi amici Americani se tantum per terram sparsos vivere, ut prorsus non fieri possit omnes vias uno die purgere.
Pater olim duos annos vixit in urbe Vasintoniae, et dicit eos nullu modo praeparatos esse; si duo tantum centimetri caderent, chaos oriri. In Alasca autem liberi solum a schola liberati sunt, si uno die duo metri cadunt...

Birota eundo his diebus nonnumquam mecum cogito, quanto dulcius esset in calida Italia esse...

Curate, ut valeatis!
Gottingae, pr. Non. Nov.

Situatio Tyrolis difficilissime est. Oeniponta in parte Austriana Tyrolis est et ego Italicoloquens non sum. Vero utrumque Tyroles ex populo uno constat, qui lingua Germanica (vel aliquid simile) loquetur. Annexione facta Mussolini Italicos ab meridie in Tyrolem movuit, ut maioritatem Italicam creet. In Bauzano cum successo, alibi non.
Agitatio, qua Tyrolem reunare vult, mox crescet et adhunc in Tyrole (et septemtrionale et meridionale) populo grata est. Illi unde bombas in peripheria Bauzanis posuerunt et postea status provinciae mutatur et nunc quasi autonomia est. Tributum refundatum et populus hodiernus divinissime est. Multi itaque dicent: "Italia Tyrolem emercavitur".
Historia post bellum mundialem primum atrocissimie fuit. Italia lingua Germanica prohibuit et illes, qui in scola linguam docent, occessit. Postea optionem sequentem popoli dedit: Manere et assimilare vel terram relinquere et in Austriam reffugere...

Ego sequens credo: Si Italia lingua Germanica ibi non iterumque reprimet (et adhunc non fecit) status Tyrolis meridionalis accipere possum. Si non, aliquid ab nobis faciendum est cum in fine popolus unus simus.

Multi conmilitones mei, qui in Oeniponta student, ab Tyrole meridionale sunt, cum universtas Germanica ibi non sit. Illi cum autonomia provinciae satisfacti sunt itaque situationem bene solvatam esse videtur.

PS: Italia non sola criminem istem fecit. Austria enim pars Sloveniae annexit et ibi (Carinthia meridionalis) situationem equalem habemus, sed vice versa....

Rhumak Oenipontano Iuliaeque spd

Esto tranquilla, amica mea: modo modo, in ista calida Italia, ab itinere 20 km.orum, quod solummodo iaccam induens, ut bellus viderer, imprenderam, birota redii, nec alid sum atque unica moles glaciei: omnis coelus aestivus superstes, qui paucos adhuc ante dies incumbebat, plane Hesperia fugit. Nec displicet! immo, cum maioribu nostris dico: "iouestod"!

Certe ego, mi Oenipontane, facere non possum quin illa italica crimina tibi enarrata doleam, quae simillima sunt criminum hodiernorum in Curdos aliasque gentes miseri Orientis inlatorum: vere Homuncio lente et constanter progreditur, sed quam lente, quam raro constanter!
Ad rem, equidem terras, in quibu plures linguae regnant, maximos thesauros humanitatis esse censeo, et aucturas quidem spero: spero in Meridionem germanicam, in septentrionem terrae tuae italicam pariter diffusam iri, quo utraque lingua ad invicem altera ditet puerique iam a primis annis plures linguas (et quales linguas!) discere suescant, ut ceterum iampridem fit: nam vix Bononiensis lingua sua usus Romanum lingua sua usum intellegere quit:
ex: "mihi quidem illa musica minime placet"

Bononiensis: "A mè chel music lè n' pies meia"
Romanus: "A me qua musica n' me piace propio"

et ambo italicissimi sunt
Sed quam divitiam hac ampliorem populus habere potest? Praesertim quando et Bononiensis et Romanus, nil lingua sua cedentes, italice optime sciunt, et dicendo "A me quella musica non piace affatto" optime intelleguntur.
Quare, si ita, uti docuistis, stant res, omnem diglossiam colendam et augendam censeo: nec esto Europa America, quae linguas diversas destruet, sed curet et multiplicet, scilicet una lingua communi origine electa (et vos nostis cui linguae innuam! ).

Valete mihi

Vero dixisti o Rhumak, im tempu hodierno pugnare longius non necesse est. Sed homines, qui regionem dictam incolant, corde patiente inter eos agere debeunt. Verba falsa celeriter conflictum inducent et inimicitas antiqua iterumque omnes venenat.
Puella, quam unde amavi, filia patris Italiani et matris Tyroliensis est. Eam nonumquam quasi expulsa fuisse dixit cum in ultimo meridie Tyrolis vivit et ibi conflictum adhunc atroce durat et rixae saepe occurent. Gentes in regione sua inter se pacem facere non possunt et quasi divisi vivere praeferunt. Quis parentes suis non utrique amat? Coniunctiones inter populos via matrimonio rara sunt.... sed pontes fecerunt. Pontes quas pacem servare possunt.
Spero unde non sole pax sed etiamque amicitas regionem in corde incolantum iungere posset!

Mucius cunctis salutem!

Omnino, mi Rhumak, tibi consentio! Quam pulchrum et iucundum est iam a pueritia multas scire linguas! Credo uariae linguae homini magnopere mentem stimulare. Et quid esset mundus hic, omnibus differentiis sublatis? Aequum est profecto unicuique stare suus mos! Atque quam amoenum experiri aliquando differentes mores! Amico cuidam meo, qui italice matre, germanice patre loquitur, quam inuideo!
Tantum rogo ne morum differentia discriminis rixaeque fiat causa! Nam quondam, forte me in illas regiones transeunte, mihi uisum est, nescio falsone, multos illic spernere linguam moresque italicos, et ualde malle nihil italice tractare...
Vtcumque se habeat, profecto insipiens est etiam nunc uindicare se ab omnibus aliis, sicut si oppressus qui populus in Europa esset, ut nunc sunt aliqui populi extra Europam; nonne melius colligere uires ut oriatur una respublica communis? Non unum morem habens, sed plures concordia collectos ad publicum commodum.

De temperie, de quo loqui occepistis, dicam me malle teporem, uel frigus moderatus cum foris aestuetur, uel calidum cum foris refrigeatur!
Qui fit, Maecenas, ut nemo sua sorte contentus uiuat?!
Superiore aestate requirebam frigoris paullulum ubicumque, sed nunc aestum desidero!
Niue gaudeo, at non pariter gauisus sum superiore illo hieme hic frigidissimo, cum uno metro niuis a caelo decepto pedibus cogebar ire ad stationem traminis! Et quotiens uia glacie strata humi cecidi! Equidem eandem molem niuis non huic anno exopto...!
Italia non ubicumque regio solis uidetur esse...

Curate ne glacie humi decipiatis -ualde dolet- utque ualeatis!

Iulia Rhumaki, Oenipontano, Mucio ceterisque sodalibus sal.

Non solum in Italia, Rhumak, sed etiam in Germania maxima dialectuum floret varietas. Ad partes septentrionales invenies linguam Germanicam inferiorem, quae similis est linguae Batavicae, mihi autem prorsus fere non intelligibilis. Circa limitem Germanico-Batavum optime inter se possunt loqui homines, suo quisque dialectu utentes, tam similes sunt. Dialectus regionum ad Rhenum appropinquante tempore carnevali saepius in televisione audire potes; etiam id mihi est difficillimum. Alsacienses et Lotharingenses etiam suo peculiare more loquuntur Germanice, sed solum inter se - si quis venerit Germanus, Francogallice loquentur. Linguam, qua Helvetii utuntur, vix credi potest Germanicam esse, tantum distat a propria lingua Germanica. Idem valet de nonnullis regionibus Austriacis, inter quibus Tyrolensis dialectus inter difficillimos est. Etiam in vicis Bavaricis quae dicunt, non intellego. In Saxonia etiam haud minimum habent dialectum. Quomodo vero se habeant res in variis partibus mundi, ubi minoritates Germanicae florent, ne scire quidem volo. Tamen omnes ita sunt bilingui, ut lingua vel si vis dialectu officiali uti possint, qui mihi est vernaculus - nullos novi dialectus. Ergo in Tyrolia meridionali invenies, qui quattuor lingus calleant: Italica, Ladinica, Germanica officiali, et dialectu suo. Mihi semper mirum videtur illam linguam officialem esse officialis in Austria et in Helvetia, quippe ubi nulli sit vernacula: Vix enim invenies Austriacum vel Helvetium, qui sine ullo accentu lingua officiali sciat loqui. Pro dolor talis varietas diminui videtur, cum sermo officialis inter ceteros nimium praemineat.

Si pluris tua interest dialectuum Germanicorum, vide ea infra scripta.
Fortasse alicubi incidisti in fabellam Germanicam praeclaram de Maximiliano et Mauritio sive Max et Moritz. Quae fabella versibus scripta et multis imaginibus ornata in multas conversa est linguas, mihi ad manum est exemplar, in quo varia capitula in varios dialectus Germanicos sunt conversa, quorum nonnulla non intelligo nisi magna voce mihi legendo. Pro dolor rhythmi causa saepe non minimum a versione originali discrepat conversio, cuius simgulorum capitulorum quattuor versus hic descripsi et, quatenus potui, quasi litteratim in linguam officialem transtuli, ut eo melius videre possis, quantum distet. Adde, quod nonnumquam accedit alia litterarum pronuntiatio et alia loquendi melodiaimprimis autem quod sunt, qui etiam difficilius intellegantur quam ea infra scripta. (Conversionem Latinam fabellae hic invenies: http://www.mek.iif.hu/kiallit/lenard/irasok/mm/ (Vorwort = praefatio, Schluss = finis)

Valete quam optime!

[color=green]Praefatio (Hamburgensis):
Jungedi - kannst wat beleeben:
Eiche Kinner deit dat geeben!
Twee, de Max un Moritz heten,
Warrst woll ni so gau vergeten. ...

[Junge - du kannst etwas erleben:
?? Kinder tut das geben!
Zwei, die Max und Moritz heißen,
wirst du wohl nicht so schnell vergessen. ...]

Primum capitulum (Coloniae): De eezte Lotterbooverei
M

Quaecumque a proavis tibi sunt commissa benignis,
compara ut illa tibi propria possideas!

- mathesis localiter trivialis -