by Herimannus on Sol 26 Mart, 2006 17.05
Herimannus sodalibus omnibus salutem dicit
Me etiam, Mercuri, piget Tacitum tam paucis suffragiis ornari, qui inter maximos et optimos Latinos auctores sine ullo dubio habetur: brevitas et accurata descriptio gentium et locorum res usque ad tempus nostrum retulit, quae in aeternum aliter periissent, neque taedium Germaniae lectorem umquam afficere poterit. Quorum commemoremus exempli gratia castos et severos mores familiarum, quid simul apud "caput mundi" narrabatur:
In omni domo nudi ac sordidi in hos artus, in haec corpora, quae miramur, excrescunt. Sua quemque mater uberibus alit, nec ancillis ac nutricibus delegantur. Dominum ac servum nullis educationis deliciis dignoscas: inter eadem pecora, in eadem humo degunt, donec aetas separet ingenuos, virtus adgnoscat. Sera iuvenum venus, eoque inexhausta pubertas. Nec virgines festinantur; eadem iuventa, similis proceritas: pares validaeque miscentur, ac robora parentum liberi referunt. Sororum filiis idem apud avunculum qui ad patrem honor. Quidam sanctiorem artioremque hunc nexum sanguinis arbitrantur et in accipiendis obsidibus magis exigunt, tamquam et animum firmius et domum latius teneant. Heredes tamen successoresque sui cuique liberi, et nullum testamentum. Si liberi non sunt, proximus gradus in possessione fratres, patrui, avunculi. Quanto plus propinquorum, quanto maior adfinium numerus, tanto gratiosior senectus; nec ulla orbitatis pretia. (Germania, XX)
Etiam elegantem caput de divinatione iterum perlegere velim, ubi ad signa naturae animum intendentes Germani demonstrantur, sicut vestigia deorum verecundo aspectu in templo mundi interrogantes; quanta cum levitate eodem tempore cultus Romanorum in mercaturam convertebatur!
Auspicia sortesque ut qui maxime observant: sortium consuetudo simplex. Virgam frugiferae arbori decisam in surculos amputant eosque notis quibusdam discretos super candidam vestem temere ac fortuito spargunt. Mox, si publice consultetur, sacerdos civitatis, sin privatim, ipse pater familiae, precatus deos caelumque suspiciens ter singulos tollit, sublatos secundum impressam ante notam interpretatur. Si prohibuerunt, nulla de eadem re in eundem diem consultatio; sin permissum, auspiciorum adhuc fides exigitur. Et illud quidem etiam hic notum, avium voces volatusque interrogare; proprium gentis equorum quoque praesagia ac monitus experiri. Publice aluntur isdem nemoribus ac lucis, candidi et nullo mortali opere contacti; quos pressos sacro curru sacerdos ac rex vel princeps civitatis comitantur hinnitusque ac fremitus observant. Nec ulli auspicio maior fides, non solum apud plebem, sed apud proceres, apud sacerdotes; se enim ministros deorum, illos conscios putant. Est et alia observatio auspiciorum, qua gravium bellorum eventus explorant. Eius gentis, cum qua bellum est, captivum quoquo modo interceptum cum electo popularium suorum, patriis quemque armis, committunt: victoria huius vel illius pro praeiudicio accipitur.
Sed non possum Horatio suffragium meum non tribuere: gratia et iucunditas, maestitia et ira carmina eius tam venuste percurrunt, ut saepissime ea passim magna cum voluptate legerim: quod memoriae meae (quid magis placet? ait enim ab initio Mercurius magister ludi) opera illa arte in aeternum vinxit. Quibus rebus additur mirabilis et perfecta varietas metrorum.
Carmen Leuconoës et "Solvitur acris hiems" iam citati sunt, quae animum meum movent; etiam commemorare velim I, 13, ubi amantis suspicio animum dilacerat, puellae corpus omnino cupide perscrutans:
Cum tu, Lydia, Telephi
ceruicem roseam, cerea Telephi
laudas bracchia, uae, meum
feruens difficili bile tumet iecur.
Tunc nec mens mihi nec color
certa sede manet, umor et in genas
furtim labitur, arguens
quam lentis penitus macerer ignibus.
Vror, seu tibi candidos
turparunt umeros inmodicae mero
rixae, siue puer furens
inpressit memorem dente labris notam.
Non, si me satis audias,
speres perpetuum dulcia barbare
laedentem oscula, quae Venus
quinta parte sui nectaris imbuit.
Felices ter et amplius
quos inrupta tenet copula nec malis
diuolsus querimoniis
suprema citius soluet amor die.
Denique "parva rura" quo Flaccus confugit, furente bello et praeclaris heroibus et vanis divitiis relictis, citare velim (II, 16, 16-40):
Quid breui fortes iaculamur aeuo
multa? Quid terras alio calentis
sole mutamus? Patriae quis exul
se quoque fugit?
Scandit aeratas uitiosa nauis
cura nec turmas equitum relinquit,
ocior ceruis et agente nimbos
ocior Euro.
Laetus in praesens animus quod ultra est
oderit curare et amara lento
temperet risu: nihil est ab omni
parte beatum.
Abstulit clarum cita mors Achillem,
longa Tithonum minuit senectus,
et mihi forsan, tibi quod negarit,
porriget hora.
Te greges centum Siculaeque circum
mugiunt uaccae, tibi tollit hinnitum
apta quadrigis equa, te bis ab Afro
murice tinctae
uestiunt lanae; mihi parua rura et
spiritum Graiae tenuem Camenae
Parca non mendax dedit et malignum
spernere uolgus.
Denique, suffragium meum Horatio tribuo, nullo modo Tacitum minorem habens, neque Tacitianos offendere cupiens.
Valete omnes!
Novocomi, a. d. VII Kalendas Apriles.
Valete! Budapestini, a. d. X. Kal. Iun.
