YLE Colloquia Latina

Salvete sodales!

Sine dubio omnes novistis sententiam "Fas est ab hoste doceri". Si etiam ab hoste doceri possumus, a collegis amicisque multo magis! Hoc forum eo fine institui, ut quicunque alios consulere possit, si quid Latine scriptum comprehendere non potuerit, ac "quid hoc" ait "sibi velit?? Non intelligo!"

Mercurius omnibus s. d.

Primam quaestionem ipse afferre velim. Quid expressio "semissis inscripta" sibi velit? Sunt, qui credant terminum geometricum sinum ab hac expressione oriri, aut rectius illius abbreviatione (s. in.). Cum rerum mathematicarum geometricarumque haud peritus sum, ut in significatione huius expressionis invenienda me adiuvetis, humillime vos rogo. Valete. Transaquinci, d. XV. Kal. Dec.

Mercurius sodalibus s. d.

Ecce nova quaestio, fortasse simplicior: in manuscripto quodam hunc numerum inveni: XVII. MD. Num hi numeri numeris Arabicis 17 500 significent?? Valete. Eodem die.

Marcus Mercurio suo s.p.d.
Quod ad magnorum numerorum notas attinet, considera quaeso, quibus notis usus sit Plinius in Naturalis Historiae libro XXXIII (c. XVII): „auri in aerario fuere pondo XVI. DCCCX (= 16 810), argenti XXII. LXX (=22 070) et in numerato LXI. XXXV. CCCC (=6 135 400)...“.
Nota illa „XVII.MD“ inspecta tibi assentior: „XVII M(ilia) D“; in usu enim erat (ut exemplo utar) „IIIM“ = tria milia (cf. Liber grammaticus linguae Latinae accuratissime compositus a Raphael Kühner et Friderico Holzweissig, pars prima, Darmstadt 1966, p. 631sqq.).
Illo „semissis inscripta“ sollicitari me confiteor . Quis his verbis usus est? Num Regiomontanus astronomus, qui anno MCDLXVII ab archiepiscopo Vit

Mercurius Marco suo s. d.

Gratias tibi maximas, Marce, quod de significatione illius numeri opinionem meam rectam esse exemplis a Plinio sumptis affirmavisti. Quod ad quaestionem priorem, et ego consilio egens in summam desperationem incidi. In foro quodam interretiali Hungarico haec quaestio ab aliquo proposita erat, de qua etiamnunc nescio, quid sentiam. Quidquid id est, in termino illo technico matemathico "sinus" solutio est inquirenda. Ostendo documentum in interrete repertum, quod fortasse auxilio nobis esse potest: www-gap.dcs.st-and.ac.uk/~history/ Miscellaneous/Briggs/Chapters/Ch28.pdf

In quo documento verbum "semissis" quaere. Vale. Transaquinci, d. XV. Kal. Dec.

Mercurius sodalibus s. d.

Sententia quaedam, sodales, hodie mihi occurrit, cuius vero significationem percipere haud potui. Ecce sententia:

Absque vado fluvius, nec stat sine pellice proles.

Quid de ea putatis? Quid eam sibi velle existimatis? Spero ab aliquo vestrum et originem eius mihi explanatum iri. Valete. Aquinci, in Pannonia Inferiore, d. XVIII. Kal. Ian.

Marcus Mercurio s.d.p.
Gugulando haec inveni (http://www.kocher.pro.br/adagia/adagia_a.htm):
“360. Absque vado fluvius, nec stat sine paelice proles. [Pereira 103]. Não há rio sem vau, nem geração sem mau. Em longa geração há conde e ladrão.â€

Mercurius Marco suo s. d.

Gratias, amice, pro tuo auxilio. Equidem haud putavi vadum in ista sententia aliquid malum ac incommodum significare: cum ubi vadum sit, ibi fluvium traici posse, qua de re vada utilia esse credebam. Certe in fluvio navigantibus vadum molestum immo periculosum esse scio: sed mehercle non sum nauta! Gratias tibi iterum, mi Marce. Vale. Transaquinci, d. XVIII. Kal. Ian.

Gastón Marco Mercurioque sal.

Etsi linguam Lusitanam non scio, sententias facile intellego.

Não há rio sem vau, nem geração sem mau. = Neque est flumen sine vado, neque generatio (saeculum) sine malo.

Em longa geração há conde e ladrão. = In (quacumque) longa stirpe et "comptus" (gróf, graf) et latro est.

Prima in sententia, "geração" tantum "generationem" aut "saculum" quam "stirpem" significare potest. In secunda sine dubio "stirpem" valet.

Valete!

Marcus Gastóni Mercurioque s.d.p.
Gratias tibi ago, Gastón, pro epistolio, in quo sententias Lusitanas interpretatus es . Sed vocabulum Lusitanum “conde” (cf. Gallicum “comte”, Britannicum “count” sive “earl”, Germanicum “Graf”) non ducitur a “comptus” (como, compsi, comptus, comere) , sed a comite (acc.sg. comit-em); comes enim is est, qui “cum aliquo ire” solet (com + i-re). In aetate quae vocatur media comites viri erant, qui principes assectabantur. Haec hactenus.
Nunc denuo ad proverbium Latinum: Vocabulo fluvii proavorum series significari videtur: Ut vada, quae nautis impedimento sunt, in fluviis inveniuntur, ita etiam longa proavorum series a paelicibus earumque prole corrumpitur.
Valete.
XVII Kal. Ian.

Mercurius Gastoni s. d.

Etiam tibi maximas gratias, mi Gaston, pro tua epistola. Gratissimo animo tuos commentarios accepi, quibus perlectis vim sententiae Latinae - satis, ut opinor, obscurae - iam prorsus intellegere mihi videor. Nonne illa Lusitana sententia a hac Latina originem capit? Vale. Transaquinci, d. XVII. Kal. Ian.

Mercurius Marco Gastonique s. d.

Cum fere eodem tempore, mi Marce, epistolam ad hoc forum misissemus, tuis litteris respondere haud potui. Quod ad sententiam attinet , lucide ac callide eam commentatus es; quid vero, si de matre quidem legali ac de adultero quodam proles natus sit?? Quo facto enim et "fluvius" ille adulterabitur, ac cum alieno quodam "canali" foedissimo commiscebitur!
Gastone, lege quaeso in colloquio "salvete omnes" meam epistolam nr. 2017 insignitam, quam partim ad te esse scriptam scito.
Valete. Ibidem, eodem die.

Marcus Mercurio s.d.p.
„Pauci, sed leones“: sententia eximiae plena dignitatis! Quibus ex leonibus cum unum, eumque fortissimum, te ipsum esse pro certo habeam, orare te velim nobis explices, cur haec verba tibi elegeris.
Vale.
XVII K. Ian.
Ex Cornicum Campo imbre hiemali perfuso.

Iulia sodalibus omnibus sal.
Modo Spartaco scripsi de avatar, verbo mihi plane ignotum: Quid exacte significat? Et quid est verbi?
Valete.

Mercurius Marco suo s. d.

Ideo hanc sententiam elegi, mi Marce, quia gratissima mihi est, et quidem multis de causis. Quod praecipuum est, vere illa dignitatis plena, brevitasque eius quasi Taciteana elegantiam ei quandam conciliat. Annotandum porro est haec verba aut saltem eis similia esse dicta a Stephano Dobó, praefecto scilicet arcis Hungaricae Agriae a Turcis a. 1552. obsessae in libro eo, de quo prius iam colloquebamur (Stellae Agriae, Hungarice: Egri csillagok): "malo" inquit "pucos leones, quam multos lepores." Plurimis denique modis illam sententiam interpretari potueris: sub leonibus enim etiam nos philologi hoc foro versantes intelligi possumus, qui linguam Latinam pertinaciter ac fortitudine leonida defensamus ; sed et natio mea, scilicet Hungari illi leones esse possunt, qui plus quam mille annos in Europa centrali quamvis plurimis cladibus deminuti, gentibusque externis (Germanicis, ac Slavicis) iisdemque saepe infensis circumdati usque ad hunc diem permanserunt. Unde vero tua sententia? Vale. Aquinci, in terra Pannoniae Inferioris, d. XVI. Kal. Ian.