YLE Colloquia Latina

De "Passione" pellicula cinematographica
--------------------------------------------------------------------------------
Nuntium misit: Marcus Favonius ® | 02.03.2004 - 23:12 | |
--------------------------------------------------------------------------------
Marcus Favonius omnibus Latini sermonis cultoribus cultricibusque sal.

Quadragesimae his diebus non alienum videtur denuo mentionem facere cinematographicae illius pelliculae, quam Mel Gibson de Iesu supremis vitae horis confecit. (Legite quaeso etiam Mercurii nostri Hungarici epistulam tertiam decimam illius gregis, qui inscribitur „Sonus Latinae Aetate Christi ‚The Passion’“.)

Quod ad pelliculam ipsam attinet: ecce inscriptio interretialis:

http://www.passion-movie.com/latin/index.html

Qua usi in pelliculae narrationem quidem Latinam incurretis; sed tota illa narratio Latinissime, ut ita dicam, expolienda videtur esse. Ut exemplo sane horribili utar: illum anglicismum sive germanismum „anno Domini circiter triginta“ (id est „anno... fere tricesimo“) nullo pacto ferre possumus. Etc. etc.

Ut prima ipse eius rei initia incoharem, nuper narrationem expolivi. Huic epistulae annexa est. De qua quid censetis, amici mei benevoli? Alius alium adiuvet in expoliendo.

Ceterum opere (viribus unitis?) perfecto nuntium ad Mel Gibson mitti licebit, ut colloquiorum nostrorum fama per orbem terrarum propagetur........(?)

Valete.

***

„Passio“ pellicula est cinematographica, in qua duodecim supremae horae Jesu Christi vitae ad veritatem enarrantur.. Anno Domini fere tricesimo in Palaestina, quae regio sub Romanorum tum erat dicione, tignarius quidam faber Judaeus, cui nomen erat Jesus, e parvo oriundus pago Galilaeo Nazaret, in publicum prodiit hominesque docuit „impletum esse tempus et appropinquavisse regnum Dei“. Quod regnum per multa iam saecula Judaei ardenter exoptaverant: iniecta firma iis spes erat regem quendam unctum sive Messiam (Graece: Christum) a Deo sibi missum iri, qui terram Israel omnibus aerumnis miseriisque liberaret et in pristinam dignitatem restitueret. Illo vero, quod supra commemoravimus, tempore magno Judaeorum Galilaeorumque numero, cum de Jesu cognovissent, persuasum erat liberatorem illum et Messiam tandem advenisse. Jesus autem duodecim discipulis stipatus sine tecto et sede Galilaeam Judaeamque pervagans ingentem ad se multitudinem congregavit hominum, qui laudibus eum ut Messiam atque regem extollebant. Per idem tempus permulti Hierosolymis exstiterunt Jesu adversarii, inter quos praecipue Judaeorum senatus (Hebraice: Sanhedrin), in quem sacerdotes lecti erant et Pharisaei, qui Jesum capitis damnare in animo habebant. Postremo ope Judae cuiusdam Iscarioti, uno ex illis Jesu discipulis, ista Sanhedrin Jesum non modo comprehendit Romanisque, qui Hierosolyma praesidio tenebant, in vincula tradidit, sed etiam apud Pontium Pilatum, praefectum Judaeae, crimine laesae maiestatis accusavit. Quamvis Jesus „regnum suum non esse de mundo hoc“ constanter asseveravisset, tamen Pontius Pilatus, cum timeret, ne populus Judaeus rebellaret, Jesum ex urbe educi et tamquam hominem sceleratissimum in crucem agi iussit.





RE: De "Passione" pellicula cinematographica
--------------------------------------------------------------------------------
Nuntium misit: Mercurius Hungaricus ® | 03.03.2004 - 11:34 | 1 | |
--------------------------------------------------------------------------------
Mercurius Marco s. d.

Ambagibus Herimannianis usus simul in paginam principalem perveni, statim colloquium, de quo prius iam collocuti eramus, a te institutum esse intellegi. Mehercle libenter textui a te emendato meas annotationes adderem, si equidem vacarem; ob negotia autem mea confertissima id differre cogor. Tantum annotare voluerim, etiam textum originalem in pagina ponendum esse, ut ceteri facilius illum atque tuum comparare possint. Vale. Aquinci a. d. V. Non. Mart.

Marcus Mercurio ceterisque sermonis Latini amatoribus sal.

Optime mihi suasisti, Mercuri, ut „Passionis“ pelliculae narrationem, quae Latine scripta in interreti legi potest, diligenter describerem:

>>>Passio est ecphrasis cinematograhica actuosa atque vivida, ostendens ultimas duodecim horas vitae Iesus Christus.
Anno Domini circiter triginta, in Palaestina provincia Romani Imperii, faber quidam Judaeus e humili vico Nazareth publice docere coepit, declarans quoddam Regnum Dei iam advenire in mundum. Iamdudum autem per saecula exspectabant Judaei liberatorem sibi a Deo promissum, "Messiam" nuncupatum (quod significat "Princeps Unctus" vel graece "Christus") qui, patriam sacram Judaeorum ab omni dolore angore luctu liberando, dignitatem pristinam Judaeis recuperaret. A multis vero iudicabatur ipse Messias esse idem ille faber Iesus. Stipatus imprimis a coetu duodecim discipulorum, ad se allicere incipiebat etiam turbam ingentem sectatorum ex plebe Galilaea Iudaeaque collectorum, qui eum suum Messiam et regem declarabant extollebantque. Sed inimici plurimi ei erant Hierosolymis, praecipue senatus Iudaeorum, "Sanhedrin" nominatus, e sacerdotibus Pharisaeiisque compactus, qui coniuraverunt ut Iesus capitis damnaretur.
Denique ope unius e discipulis Judae Iscarioti iste Sanhedrin Iesum deprehendit, atque in custodiam Romanorum potestatem illo tempore possidentium tradidit, eum de crimine proditionis in rem publicam Romanam accusans. Cum Jesus suum Regnum esse nil nisi caeleste et spirituale constanter asseveraret, Procurator tamen Romanus Pontius Pilatus, timens ne populus rebellaret, iussit Jesum ex urbe duci et velut hominem nequam et criminosum crucifigi.<<<

Nemo est, quin hanc narrationem aliqua ex parte emendandam atque expoliendam esse censeat .

En benevole accipite narrationem, quam Mercurio suasore nuper retractavi sive correxi :

>>>"Passio" pellicula est cinematographica, in qua duodecim supremae horae Jesu Christi vitae ad veritatem enarrantur.
Anno Domini fere tricesimo in Palaestina, quae regio sub Romanorum tum erat dicione, tignarius quidam faber Judaeus, cui nomen erat Jesus, a Nazaret parvo pago oriundus Galilaeo, in publicum prodiit hominesque docuit "impletum esse tempus et appropinquavisse regnum Dei".
Quod regnum per multa iam saecula Judaei ardenter exoptaverant: a prophetis firma iniecta iis spes erat regem quendam unctum sive Messiam (Graece: Christum) a Deo sibi missum iri, qui terram Israel omnibus aerumnis miseriisque liberaret et in pristinam dignitatem restitueret.
Illo vero, quod supra commemoravimus, tempore magno Judaeorum Galilaeorumque numero, cum de Jesu cognovissent, persuasum erat liberatorem illum et Messiam tandem advenisse. Jesus autem duodecim discipulis comitantibus sine tecto et sede Galilaeam Judaeamque pervagatus ingentem ad se multitudinem congregavit hominum, qui laudibus eum ut Messiam atque regem extollebant.
Per idem tempus permulti Hierosolymis exstiterunt Jesu adversarii, inter quos praecipue Judaeorum senatus (Hebraice: Sanhedrin), in quem sacerdotes lecti erant et Pharisaei, qui Jesum capitis damnare in animo habebant.
Postremo ope Judae cuiusdam Iscarioti, unius ex illis Jesu discipulis, ista Sanhedrin Jesum non modo comprehendit Romanisque, qui Hierosolyma praesidio tenebant, in custodiam tradidit, sed etiam apud Pontium Pilatum, praefectum Judaeae, laesae maiestatis accusavit.
Quamvis Jesus "regnum suum non esse de mundo hoc" constanter asseveravisset, tamen Pontius Pilatus, cum timeret, ne populus Judaeus rebellaret, Jesum ex urbe educi et tamquam hominem sceleratissimum in crucem agi iussit.<<<

Has narrationes oro vos inter se comparetis, ut de stilo disputare possimus . Quid censetis?
Valete quam optime. Id. Mart. mmiv.

Herimannus sodalibus et redactioni sal.

Post laboriosam (solum hircis, ut ego ante computatrum sum) ad colloquia renovata inscriptionem, transcribo quae aliquot sodalibus privatim paulo ante miseram de Passione Christi; nondum legeram Mercurii scriptum.

Herimannus sodalibus carissimis sal.

Cum febris maligna, quae me ab ipso ordinatro dies duos arcuit, fere evanuerit, libenter paucas emendationes doctissimo Marci nostri Favoni scripto (quod legentium usui numerando transcribam) proponam.

"Passio" pellicula est cinematographica, in qua duodecim supremae horae Jesu Christi vitae ad veritatem enarrantur.
Anno Domini fere tricesimo in Palaestina, quae regio sub Romanorum tum erat dicione, tignarius quidam faber Judaeus, cui nomen erat Jesus, a Nazaret parvo pago oriundus Galilaeo, in publicum prodiit hominesque docuit "impletum esse tempus et appropinquavisse regnum Dei".
Quod regnum per multa iam saecula Judaei ardenter exoptaverant: a prophetis firma iniecta iis spes erat regem quendam unctum sive Messiam (Graece: Christum) a Deo sibi missum iri, qui terram Israel omnibus aerumnis miseriisque liberaret et in pristinam dignitatem restitueret.
Illo vero, quod supra commemoravimus, tempore magno Judaeorum Galilaeorumque numero, cum de Jesu cognovissent, persuasum erat liberatorem illum et Messiam tandem advenisse. Jesus autem duodecim discipulis stipatus sine tecto et sede Galilaeam Judaeamque pervagans ingentem ad se multitudinem congregavit hominum, qui laudibus eum ut Messiam atque regem extollebant.
Per idem tempus permulti Hierosolymis exstiterunt Jesu adversarii, inter quos praecipue Judaeorum senatus (Hebraice: Sanhedrin), in quem sacerdotes lecti erant et Pharisaei, qui Jesum capitis damnare in animo habebant.
Postremo ope Judae cuiusdam Iscarioti, unius ex illis Jesu discipulis, ista Sanhedrin Jesum non modo comprehendit Romanisque, qui Hierosolyma praesidio tenebant, in vincula tradidit, sed etiam apud Pontium Pilatum, praefectum Judaeae, crimine laesae maiestatis accusavit.
Quamvis Jesus "regnum suum non esse de mundo hoc" constanter asseveravisset, tamen Pontius Pilatus, cum timeret, ne populus Judaeus rebellaret, Jesum ex urbe educi et tamquam hominem sceleratissimum in crucem agi iussit.

2. Brevius et, puto, similius Evangelio ipso "... et adesse regnum Dei" magis dicam quam "...et appropinquavisse regnum Dei".
3. Pronomine "sibi" uti mihi incorrectum videtur, cum "spes" non "Judaei" sententiae subiectum sit; brevius dicam: "... Judaei ardenter exoptaverant: quibus a prophetis firma iniecta spes erat regem ... a Deo missum iri", cum manifestum sit sine ulla iteratione Iudaeis iisdem "regem ... missum iri".
4. Ad veritatem addam, post "Galilaeam Judaeamque" etiam: "et finitimas regiones".
7. Non "in crucem agi" sed "crucifigi" potius singulo verbo dicere malim.

Sine ullo dubio, toto corde gratulor Marco Germanico, qui tanta doctrina perfusum scriptum paravit, quod numquam ipse perficere potuerim.
Valete amici, expectantes diutius.

Novocomi, Idibus Martiis MMIV.

Marcus Favonius cum omnibus sodalibus, tum praecipue Herimanno Novocomensi sal.

Summo me gaudio, mi amice eruditissime, complevit epistula tua perhumana, in qua apte et aperte scribis, quid de pelliculae narratione a me nuper retractata sentias. Tam acri subtilique ingenio verba mea examinasti, ut ad iudicium continenter exacuendum nos impelleres. Quid igitur?

Ad 2: „appropinquavisse regnum Dei“: In mentem mihi venerat Mc 1, 14sq. (Nova Vulg.):
„Postquam autem traditus est Ioannes, venit Iesus in Galilaeam praedicans evangelium Dei
et dicens: ‚Impletum est tempus, et appropinquavit regnum Dei...’.“ (Cf. etiam Mt 4, 17.)

Ad 3: Elegantissime quidem et ingeniosissime scripsisti illud „quibus a prophetis firma iniecta spes erat regem... a Deo missum iri“, sed „sibi“ pronomen reflexivum, quo in textu meo usus sum, defendi potest. Constat enim pronomen reflexivum referendum esse non solum ad subiectum [u]grammaticum[/u]: „[i]Ariovistus[/i] respondit non oportere [i]sese[/i] a populo Romano in [i]suo[/i] iure impediri“ (cf. Caes.B.G 1, 36, 2), sed etiam ad subiectum [u]logicum[/u]: „Vos ex [i]M. Favonio [/i]audistis Clodium [i]sibi[/i] dixisse periturum Milonem (= M. Favonius vobis dixit....) (Cic.Mil 25) // „Iam inde ab initio [i]Faustulo[/i] spes fuerat regiam stirpem apud [i]se[/i] educari“ (=Faustulus speraverat...) (Liv. 1, 5, 5) // „prope certa spes erat (sc. [i]eis[/i]) non magis [i]se[/i]cum pugnaturos, quam pugnaverint cum Aequis“ (= ...certo sperabant...) (Liv. 7, 37, 10).
Qua de causa, quod ad artem quidem grammaticam attinet, illud Favoni „iniecta firma iis spes erat regem ... a Deo sibi missum iri“ emendatum videtur esse; „iis“ enim subiectum est logicum, ad quod referri oportet illud „sibi“. Nihilo minus verba tua longe politissima esse libenter confiteor .

Ad 4: Assentior.

Ad 7: Equidem „crucifigere“ verbum rarissimum puto (Sen. exc. contr. 3, 9 et Eccl.); in usum videntur recepta esse haec: cruci affigere / suffigere, in crucem figere / agere / tollere.

Colloquiis continuatis semper aliquid addiscemus.

Valere vos iubeo pariter omnes .

D. xvii Kal. Apr. mmiv.

Equidem, eos qui "Passionem" pelliculam vituperant abhorreo. Multi enim sunt qui Passionem historicam errationem esse Shanhedrinemque non Christum condemnavisse existimant.
In historica erratione sunt, nam Poncius Pilatus prime Jesum cruxificere non volebat. Shanhedrin, judaeae nobilitatis coetus, fuit accusator tametsi Judaei Christum sustinuerunt.
Denique magnam bonamque ideam esse latine arameaneque illam pelliculam faciendum.
Puto hanc pelliculam Judaeos Christianosque reconciliaturam esse.

Herimannus Marco et legentibus sal.

Gaudeo te, Marce, benevolo animo accepisse emendationes meas (recordare profani Latinitatis cultoris). De usu reflexivi pronominis logice concordantis novum a te didici, quo tibi gratus sum.
De verbo "crucifigo", mihi nunc subvenit quare id Christianae Latinae linguae proprium ego putaverim: Mediae Aetatis Umber poeta Jacopone da Todi, qui inter maximos Italicae linguae praecursores habetur, mirum "Ploratum Virginis" composuit, quem discipulus legi et memoriae mandavi, ubi damnatio Iesu describitur populi saevo clamore: Crucifige! Crucifige! Hoc verbum in mente mea resonuit (resonavit?), cum locutionem tuam vidi, sed illud "Crucifige" non Latine, sed Italice (vel Umbre) scriptum erat. Ut vides, e minimis rebus remotae et gratae memoriae evocantur.
Nunc sodalibus hoc propono: novas emendationes paucis diebus ad hoc colloquium mittite, si quid habetis. Postea (Lunae die?) conversionem Latine colloquientium ad inscriptionem interretialem pelliculae de qua agitur mittemus.
Valete omnes!

Novocomi, a. d. XVI Kal. Apr. MMIV

Mercurius Marco suo s.

Haec sententia turpissima ac expolienda mihi videtur:

"Per idem tempus permulti Hierosolymis exstiterunt Jesu adversarii, inter quos praecipue Judaeorum senatus (Hebraice: Sanhedrin), in quem sacerdotes lecti erant et Pharisaei, qui Jesum capitis damnare in animo habebant."

Tres enim secundariae sententiae, quae "relativae" vocari solent, in ea reperiuntur, quod minime elegans esse putaverim. Ecce quomodo eam corrigendam esse existimaverim:

"Per idem tempus permulti Hierosolymis exstiterunt Jesu adversarii, praecipue sacerdotes et Pharisaei in Judaeorum senatum (Hebraice: Sanhedrin) lecti, qui eum capitis damnare in animo habebant."

Valete. d. XV. Kal. Apr.

Marcus Mercurio suo sal.
Gratias tibi ago, mi amice, quod nimis longam istam sententiarum relativarum continuationem luculente contraxisti. Verba tua in textum meum inserenda esse censeo. Hoc modo opus paulatim perfici posse spero. Vale. xvi Kal. Apr. mmiv.

Marcus cum omnibus sodalibus, tum praecipue Herimanno sal.

Grato confiteor animo: Semper aliquid addiscimus. Quid ita?

Evoluto te auctore libro quodam Oxoniensi, qui plus trecenta continet carmina Italiana, perlegi illud carmen, quod Jacopone da Todi de Iesu supplicio affecto composuit: „Turba: Crucifi’, crucifige! / Uomo che si fa rege / Secondo nostra lege / Contraddice al senato.“ – „Cristo: Mamma, ove sei venuta?...“: Christus matrem pie appellat „Mammam“! Carmen plenum maeroris doloris pietatis... Usque ad hunc diem mihi plane erat ignotum. Nescio an etiam pertineat ad Gibsonis pelliculam.

Quod vero ad Annam Perennam attinet, legite modo Ov. fast. 3, 523 – 710. Sed Iuliam mox de ea nobis fusius narraturam esse spero.

Vale, valete. xvi Kal. Apr. mmiv.

Herimannus sodalibus sal.

Gratulor Mercurio desideratissimo sodali, qui eleganter nulla re omissa brevius Marci sententiam reddidit.
Putasne, Marce, Mel Gibson Mediae Aetatis litteras perlegere? Dubito.
Nasonis versus quos nominasti cras - spero - inveniam et legam.
Valete.

Novocomi, a. d. XVI Kal. Apr. MMIV

Marcus Favonius sodalibus sal.

De „Passione“ pellicula cinematographica cogitanti mihi in mentem venerunt duae tabulae, in quibus Iesus cruci affixus inaudita quadam arte depictus est a Matthia Grünewald, clarissimo illo pictore Germanico.

Quarum tabularum altera, quae inscribitur „Retabulum Isenhemense“ (Germanice „Isenheimer Altar“, 1513-1515), exhibetur Columbariae, in municipio Alsatico; altera („Tauberbischofsheimer Altar“, 1525, Karlsruhe), priori illi simillima, copiose atque luculenter explicatur a Joris-Carolo Huysmans, scriptore Gallico, in libro, qui inscribitur „Là-Bas“ (1891; v. caput primum).

Quemadmodum Grünewald pictura acerbissima veritatem imitatur, eodem modo Huysmans tabulam illam tam duris tamque asperis verbis describit, ut stupore atque terrore penitus defigamur. Ut exemplo utar: „D

Mercurius Marco et ceteris sodalibus suis s. d.

Videamus sententiam sequentem, quae mendis grammaticis quamvis careat, tamen habeo, quod in ea castigandum emendandumque existimem.

"Postremo ope Judae cuiusdam Iscarioti, unius ex illis Jesu discipulis, ista Sanhedrin Jesum non modo comprehendit Romanisque, qui Hierosolyma praesidio tenebant, in vincula tradidit, sed etiam apud Pontium Pilatum, praefectum Judaeae, crimine laesae maiestatis accusavit."

In principio sententiae vocem "cuiusdam" supervacaneam esse censeo: quam sine dubio non "sine ira et studio" scriptor textui inseruit. Quae ira et odium tanto ridiculius, quanto celebrior ac famosior in Evangelio ille Iudas Iscariotes, immo si Petrum excipias, sane discipulorum celeberrimus.

In fine autem sententiae vox "crimine" quoque superflua esse mihi videtur: cum notum est ad verba criminandi vocabulum "crimine" omitti (haec vocatur "constructio elliptica"), ac nonnisi argumentum criminis describi in casu genitivo (qui genitivus criminis appellatur).

Plura adhuc sunt, quae in hac sententia corrigenda esse duxerim ("unius ex illis Jesu discipulis" - Anglicismus; "ista Sanhedrin" - vide notam nostram primam etc.), sed cetera iam vobis relinquam. Valete. Aquinci d. XIII. Kal. Apr.

Marcus Mercurio ceterisque censoribus sal.

Hem, censoriae severitatis quasi nota me inustum esse puto. Tamen iuvat verbis contendere.
Quid igitur?

1) Illud „crimine“, quod iure supervacuaneum esse censes, iam dudum a memet ipso deletum est (vid. epist. Id. Mart. scr.).

2) Vocabulum Hebraicum „Sanhedrin“ (id est „tò synh

Eheu me incurium, neglegentem, inofficiosum!

Maesto animo rogo te, mi Marce, ut mihi ignoscas; simul ecce nunc profiteor in futuro semper textum originalem cum tuo novo a me comparatum iri. Vale. Datum ut supra.

Marcus Mercurio censori urbanissimo sal.

„Hanc veniam petimusque damusque vicissim.“

Vale.

xiii Kal. Apr. mmiv.