YLE Colloquia Latina

Tullianae suae sd

Valde gaudeo, quod, quamvis non caffeata*, humilis musa mea versoria te (utinam sine vulnere!) "vicerit", uti scripsisti. Tibine numerus quo in illam vertendam poesim usus sum placet? Qui numeri tibi magis placent, heroici, elegiaci an lyrici?

Primum oblectamentum hodiernum fuit Romam in universitatem ire NON debuisse , deinde situm Iosephi Grylli visitare ( www.beppegrillo.it ), post quem in hoc forum lecturae tantum causa me parumper versavi, quo (tertium oblectamentum) doctissimum nuntium superiorem a Marco Favonio insertum legi. Quis factis computatro licto in tabulas architectonicas meas me conieci. Mox oblectamentum erit cum condiscipulis meis lycaealibu Romae cenare (quapropter nonnisi multa nocte Roma Littoriam reversus vel crastino mane responso tuo, siquod dederis, respondere potero). Quid de oblectamentis tuis? Qui discipuli tui se habent? Vtinam nimis severa in teneros pupulos non sis!

Vale mihi

PS Oblectamentum posterum dierum cantica Fabricii De Andr

Rhumaki suo (relaxato?)

Gratias pro delectabile expositione oblectamentorum tuorum. Certissime tibi circa vesperum respondebo! Quaeso, ut patienter exspectes !
Bonum diem tibi opto! In posterum!

Tulliana, Tulliana, tanta amabilitate venustate ingeniique iucunditate te videmus excellere, ut carminibus quoque amatoriis Polonicis hoc ipso loco nos delectatum iri speremus.

Feliciter!

Tulliana Marco Favonio et Rhumaki suis carissimis amicis s.d.p.

Primum Tibi Marce gratias maximas ago pro brevi, tamen grato et benevolentia pleno nuntio! Gaudeo, quod Tu tam diu mihi tacens mea feminea venustate tandem victus es.
Libenter, si tempus faveat, optatis Tuis respondebo. Velim vobis omnibus quamquam una ex parte monstrare, quam pulcherrime et sincere scribunt de amore Poloni poetae. Censeo etiam vos non irasci, si carmina a me convertenda ut semper soluta numeris metricis erunt.

Deinde tibi dicaci Eculeo Rhumaki scribere paucis verbis audeo. Verum dicens placent mihi omnia carmina a te translata sine discrimine quo numero uteris <macte virtute tibi!!!> Omnium numerorum maxime diligo reverendos et virtutibus plenos numeros heroicos. Heri eram satis negotiosa, quam ob rem non possum tibi multum narrare de oblectamentis meis. Conveni tamen cum meis amicis, iam a tempore scholam mediam frequentandi mihi notis. Postea delectationem capiebam ex legendo librum, cui titulus est ,,Narratio tertia decima".<Hunc aeque mirum ac commoventem librum scripsit Diane Setterfield.>
Narratio eius ad mulieres et earum amorem legendi attinet. Opus quodam modo simile mihi videtur libro: ,,Umbra venti", qui a Carlos Ruiz Zafon modo scriptum est. Velim tecum iocari porro hoc in Foro, tamen scito, fidelis amori non possum etiam sine ullo detrimento servire nugis a te desideratis ... Exspecta tamen cum M. Favonio carmina amatoria!

Valete quam optime!

Tullianae Marcoq optimis sd

Curiositate qua usque motus, Favonii curiositati me ascribo, et carmina amatoria polonica trepidanter exspecto.

Nugas a me desideratas (i.e. amoena colloquia) te insidias putaturam non putabam... sed si eas insidias esse vis, sunto! et insidias insidiis addam!: nescio utrum verax an mendax "tecum iocari - inqueris - velim"... sed si vis, quin facis? et si non vis, cur te velle dixisti?
[Obiter dictum - immo, quaesitum -: scripsistine quando carmina tua?]

Marce, de poesi antiqua germanica opera scripta, quae procul emam vel a bibliothecis commodata capiam, nil mi dicere potes?

Valete mi ambo carissimi

Rhumaki suo s.d.p.

Me miseram! In plagam verborum, quamquam nolens, cecidi. Tibi ut semper dixi verum, tamen me fefelli. Pro ,,vellem" scripsi enim ,,velim"
Ad cetera: sic, scripsi et scribo carmina mea, sed solum lingua Polona utens.
Quid apud te? Valeasne?
In posterum!

Tullianae sd

Quod ad menda tua, etiam illis correctis significatu' dictoro tuoro non tantopere mutatur ut significatu' quaestionis meai mi sit immutandus

Scripsistine? Et quin ea latine vertis huc descriptura* Vel huc vel in forum "Versificare necesse est".

Equidem sat valeo: tu? satin salve?

*(dum talia rogando insidias parare ne videar...)

Aliter dicam: volebam tecum iocari porro, sed non poteram, quoniam extemplo incoepi transferre in Latinum carmina amatoria.
Si vis, forsan tibi studeam carmina mea in Latinum convertere.
Ego valeo et otio me involvo.
Vale Rumaczku!

Involve, involve!

Feliciter otiosis!
"Labor facit nobilem virum"?

Maximae papae!

Vivavuve

Omnibus spd

Fabricius De Andr

Iulia sodalibus sal.

Etiam ego versus meditabar, convertens poema a Rainer Maria Rilke "Herbsttag" nuncupatum in linguam Latinam (gratias plurimas debeo Marco Favonio, qui patienter poliebat redigebatque, quaecumque ei legenda misserim, et eo effecit, ut iam paene melius placeant hi versus quam poema originale Rilkeianum) :

DIES AUTUMNALIS

Aestas candida, Iuppiter, fuit: Iam
in solaria porrigas tuam umbram
et dimitte feros per arva ventos.

Maturescere fac suprema poma,
tres concede dies meridianos,
ad suci rape culmina ultimamque
forte in funde merum suavitatem.

Iam cui deest domus haud habebit ullam,
iam solus socio carens manebit,
longas scribet epistulas legetque,
insomnis foliis volantibus per
tristes sollicitus vias vagabit.


Versio originalis Germanica haec est:

Herbsttag

Herr, es ist Zeit. Der Sommer war sehr groß.
Leg deinen Schatten auf die Sonnenuhren,
und auf den Fluren laß die Winde los.

Befiehl den letzten Früchten voll zu sein;
gib ihnen noch zwei südlichere Tage
dr

Omnibu spd

Iosephus post longum tempus extra Iudaeam actum operum causa, Hierosolymam revertitur, ubi Mariam adulescentem et ob menstrua templo expulsam invenit: quam, cum ei crepundia lignea donat, praegnantem comperit: ex ea conatur rationes habere eius facti. In carmine hoc haec narrantur; in carmine huic subsequenti somnium Mariae narratur: quod in nuntiis advenientibus, quantum possum, vertere conabor.

Stelle già dal tramonto
si contendono il cielo a frotte,
luci meticolose
nell'insegnarti la notte;

un asino dai passi uguali
compagno del tuo ritorno
scandisce la distanza
lungo il morire del giorno.

Gli uomini della sabbia
hanno profili da assassini
rinchiusi nei silenzi
d'una prigione senza confini.

Odore di Gerusalemme,
la tua mano accarezza il disegno
d'una bambola magra
intagliata nel legno:

"La vestirai, Maria:
ritornerai a quei giochi
lasciati quando i tuoi anni
erano così pochi"

E lei volò fra le tue braccia
come una rondine,
ma le sue dita come lacrime
dal tuo ciglio alla gola
suggerivano al viso
una volta ignorato
la tenerezza d'un sorriso,
un affetto quasi implorato;
e a te che cercavi il motivo
d'un inganno inespresso dal volto
lei propose l'inquieto ricordo
fra i resti d'un sogno raccolto.

--------------------

Certantur de coelo in turba
Astra iam sole occaso
in te docendo noctem
lucore accurato;

asinus passibus aequis
comes reditus tui
longinquitatem scandit
per obitum diei;

Sabulorum viris
sunt vultus homicidarum
inclusorum silentiis
carcerum infinitarum.

Hierosolymae odor:
manus tuae blanditae
sunt lineas pupae macrae
ex ligno concisae:

"Eam vesties, Maria:
redibis ad crepundia
relicta cum tam pauci
anni tui essent..."

Et ad tua bracchia illa volavit
hirundinis instar,
sed eius digiti quasi lacrimae
a tuo cilio usque ad guttura
vultui suadebant
- quondam ignorato -
blanditiem risus,
affectus fere imploratos;
tuorum autem oculorum stupor
a manibus tuis ascendit,
quae vacuae circa umeros eius
dein ad latus complebantur
per formam exactam
vitae recentis,
illius secreti quod detegitur
ut crescit in ventre:
et tibi, qui rationem quaerebas
fraudis non dictae per vultum,
illa inquietam memoriam porrexit
in somnii reliquiis receptam.

Valete

M. Favoinus Ursinus sodalibus carminum peregrinorum studiosis sal.

A Rhumake amico nostro Tusco impulsus carmen heroicum Theodiscum omnium quae exstant antiquissimum Latine reddere conatus sum (http://www.fh-augsburg.de/~harsch/germanica/Chronologie/08Jh/Hildebrand/hil_intr.html). Compositum dicitur esse in Langobardis, quod nominibus Hildebrandi et Hadubrandi confirmari videtur. Litteris vero mandatum est saeculo octavo, idque in lingua Theodisca antiqua. Unumquemque fere versum poeta Germanus anonymus duobus vel tribus ornavit verbis, quorum litterae primae inter se concinunt. Ut exemplum proferam, ecce versus tertius:
„Hiltibrant enti Haðubrant untar heriun tuem.“
Quae res a Ioanne Pontano scriptore Umbro anno MD vocabulo nominata est allitterationis. Equidem, quantum fieri potuit, hunc versuum ornatum imitatus sum.
Ad rem ipsam:
Pater casu filium convenit neque ab eo agnoscitur, immo vero gravissima afficitur contumelia. Quid mirum, si descenditur in certamen...?

*******
(1) Audivi fando
(2) singulos provocare inter se studuisse,
(3) Hildebrandum atque Hadubrandum inter acies duas.
(4) Pater filiusque armis se ornabant,
(5) loricis se induebant, succingebantur gladiis,
(6) viri potentissimi, circum thoraces, in pugnam equitaturi.
(7) Hildebrandus quaesivit, Heribrandi filius, homo aetate provectior,
(8 ) vivendi peritior, quaerere coepit
(9) paucis verbis, quis pater eius fuisset
(10) inter homines gentis.........................
(11) „.......................vel qua gente ortus es?
(12) Si unum mihi solum memoraveris, novero ceteros
(13) homines in regno, notae mihi gentes erunt omnes.“
(14) Hadubrandus respondit, Hildebrandi filius:
(15) „Hoc mihi nuntiaverunt nostri,
(16) senes atque sapientes, qui antehac illic vivebant,
(17) Hildebrando nomen esse patri, meque nominari Hadubrandum.
(18 ) Olim in orientem equitavit, fugit Odoacri iram,
(19) illuc una cum Theoderico multisque pugnatoribus.
(20) Reliquit in patria pauperem
(21) uxorem in casa viventem et filium infantem
(22) exheredem: equitavit in orientem.
(23) Itaque posthac perferebat Theodericus peregrinantem
(24) patrem meum: qui vir admodum erat sine amicis.
(25) Iratus erat Odoacro immoderate,
(26) carissimus omnium Theoderici pugnatorum.
(27) Semper prima in acie versabatur, semper pugna ei erat iucundissima.
(28 ) Notus erat ........fortissimis.
(29) Puto eum non iam vivere....“
(30) Hildebrandus: „Scis tu, Deus“, inquit, „caelestis,
(31) numquam viros tanta sanguinis coniunctione devinctos
(32) in tantas angustias abs te adductos esse....“
(33) Tum detraxit de lacertis armillas tortuosas,
(34) ex auro imperatorio caelatas, quas ei dederat rex,
(35) princeps Hunorum. „Has tibi dono benevole.“
(36) Hadubrandus, Hildebrandi filius, respondit:
(37) „Hasta oportet dona accipi -
(38 ) cuspis adversus cuspidem!
(39) Putas te, Hune tu senex, prudentissimum.
(40) Pellicis me verbis, petiturus me hasta.
(41) Senex admodum es, semper dolum struens.
(42) Hoc mihi narraverunt nautae,
(43) ab occidente ultra Oceanum, pugnantem illum esse peremptum:
(44) Mortuus est Hildebrandus, Heribrandi filius!“
(45) Hildebrandus, Hadubrandi filius, respondit:
(46) „Cognosco quidem ex lorica tua
(47) domi tibi esse dominum bonum,
(48 ) numquam hoc in regno te expulsum esse.
(49) Age dum - Deus meliora -“, inquit Hildebrandus, „prope est malum:
(50) Sexaginta peregrinabar aestates hiemesque,
(51) semper exercitui insertus pugnatorum.
(52) Arces oppugnans mortem non occubui,
(53) nunc vero aut meus ipsius filius gladio me feriet,
(54) me occidet ferro, aut egomet ipse causa ero eius caedis.
(55) Perfacile tu poteris – dum vires suppetent –
(56) virum annis admodum provectum thorace privare,
(57) praedam facere, si fas esse putaveris.
(58 ) Is vero ignavissimus omnium“, inquit Hildebrandus, „ad orientem colentium,
(59) tecum pugnare qui recusat, quippe qui cupidissimus tu
(60) inter nos pugnandi; periclitemur ergo,
(61) utri nostrum lorica hodie linquenda sit,
(62) uter duobus possit his thoracibus potiri.“
(63) Primum hastas tunc fregerunt fraxineas,
(64) acerrime pugnantes, ut in parmis haerescerent.
(65) Deinde vehementer equis vecti inter se concurrerunt, parmas perruperunt pictas,
(66) periculose parmas percusserunt candidas,
(67) dum parmas e tilia factas perfringerent,
(68 ) armis diffissas..........................
*******

Deest carminis finis: incertum, utrum pater occisus sit an filius...

Mercurius Marco suo s. d.

Vehementissime tibi gratulor pro opere illo vetusto tam feliciter in Latinum converso! Equidem summa cum diligentia ac sollicitudine illos versus legebam, in mente dubius, quem finem tragoediae illi poeta anonymus dedisset; interim certe disputatio patris filliique in mentem mihi revocabat altercationes heroum homericorum ante duellum unus alterum verbis verberantium... cum autem non sine frustratione intellegi finem operis esse deperditum, in mentem mihi incidit Itali Calvini liber clarissimus "si peregrinator in nocte hiemali..." Vale! Budapestini, a. d. VI. Id. Dec.

Marco suo lectissimo sd

Bene actum, plussci Germane! A triduano itinere bononiensi mea in tecta reversus cupidissime versus tuos pluries quam semel lectitavi et in illis plurimum humanitatis inveni: o quantopere ille me versus commovit: "Si unum mihi solum memoraveris, novero ceteros homines gentis"! Ita enim erat omnino in vita tribuum, cum ista Europa nostra ita se haberet, ut civitates septentrionibus (tametsi, quo Tulliana nostra, quamvis fugitiva, sibi laudem patriae suae recipere possit, prima civitas post alterum aevum glaciale in Polonia reperta esse videtur) plane abessent, ita plane ut Roma nostra se habuerat, ut familia primum bonum tribus et ita nationis civitatisque duceretur, tantopere ut ex uno cunctos agnosses! Et certe mi de hoc poema istud loqui videtur: nam pater fugitivus pugnandi causa uxorem et filium reliquit: quae causa tam iusta est, ut tantum scelus iustum facere possit? Quid mirum, si filius patrem non agnoscit? et potissime, quid mirum si filius quamvis nescius patrem interficere avet? Quid refert ergo - hoc mi poema dixisse videtur - utrum is sciat illum esse patrem annon? Nemesis enim Fatumque itidem culpas humanas seu per conscios seu per nescios puniet. Et quid ergo refert utrum pater an filius victurus sit? Ambo enim iam Fatis victi sunt et ab Aetate mala qua vivunt, quae Bellonae gratia utrique familiam, hominis columen adprimum, surripuit: ceterum censeo - vel spero - filium victurum esse, ut iustum est.

Valete mi cuncti!