YLE Colloquia Latina

Mercurius Marco suo s. d.

Conversione tua "Varjúf

Marcus Mercurio suo s.
Scire velim, mi amice! - Epistula tua valde delectatus iterum oro te breviloquenti mihi ignoscas; alio enim hac ipsa hora me conferam oportet... Vale.

Mercurius Marco suo s. d.

Ecce breviter, quid de conversione nominis oppidi tui "Krefeld" Hungarica censeam. Melius esse crediderim "Varjúmez

Marcus Mercurio suo s.
Maximas gratias tibi ago, optime Mercuri, pro nomine „Krefeld“ in Hungaricum converso . Sed dic mihi quaeso, quomodo verba „in Krefeld“ sive „in Cornicum Campo“ Hungarice reddenda sint. - Si vero illud ő (Ő) recte scribere velis, uti oportet „Arial“ > „Einfügen“ > „Symbol“: ingentem notarum thesaurum invenies:

Mercurius Marco suo s. d.

Mi Marce, "in Cornicum Campo", sive "in Krefeld" ita Hungarice sonaret: "Varjúmezőn" (litteram ő a tuo nuntio mutuavi! ). Quare non "Varjúmezőben", fortasse requiris. Cras plura. Vale. Posonii, d. XIII. Kalendarum Mai.

Marcus Mercurio suo s.d.p.
Nuper (XVI Kalendas Maias) ex me quaesivisti, optime Mercuri, num quadraginta illi discipuli Hungari linguae Germanicae discendae causa in Rhenaniam venissent, num mea schola cum schola quadam Hungarica vinculo fraterno coniungeretur. Libentissimo nunc animo responsum tibi reddam.
Duodecim abhinc annos gymnasium meum artissimo vinculo fraterno coniunctum est cum schola quadam Hungarica, cui nomen est Petőfi Sándor Altalános Iskola

Mercurius Marco suo s. d.

Litteras tuas magno cum gaudio, mi Marce, legebam, ac praecipue carmen illud sacello interiori insculptum. Cuius carminis dignitate, obscuritate ac gravitate valde obstupefactus sum: quasi illud a latomis illis compositum esset, ut dogmata sua in octo versus comprehenderentur! Si quid fusius de illo carmine - de auctore eius etc. mi dicere potes, scribe quaeso ad me.
De sacello a Ludovico I. rege Hungariae erecto iam prius audivi. Quod ad statuas in XVIII. saec. in illo sacello institutas pertinet, mirum est inter sanctos Hungaricos - puta Stephanum S. protoregem Hungariae, Emericum S. filium suum, ac Adalbertum episcopum, sanctum communem Hung., Bohemiae ac Poloniae - etiam Ludovicum regem esse positum, qui solummodo "beatus" a S. R. E. pronuntiatus esset. Sed ut qui conditor sacelli, dignus erat, cuius statua in illo loco erigeretur.
Scholam tuam cum schola illa Hungarica iam diu vinculo, ut dicitur fraterno esse coniunctum e tuis litteris laetitia profusa affectus didici. Omnia haec vincula maximi momenti esse scito, quorum auxilio viam iterum nos Hungari inveniamus in Europam, unde a tyranno Russico olim divulsi eramus. Num discipuli illi Hungarici et Latinam linguam doceantur? Quod eam ob causam a te sciscitor, quia scripsisti carmen illud a vobis esse lectum.
Vale. Transaquinci (Posonio redux), prid. Kalendas Maias.

Marcus Mercurio suo s.
Cum Aquis octagonum inviseremus, mi amice, inscriptionemque illam aspexissemus, carmen, quod iam antea in Germanicum converteram, nonnullis discipulis, iisque et Germanis et Hungaris, quantum intra locum sacrum fieri poterat, explicavi. Neque enim discipuli Hungari Latine docentur et maior nostrorum discipulorum pars – pro dolor! - parum scit Latine.
Quod vero ad versus ipsos attinet, uti licet hoc vinculo:
http://132.236.125.30/JMM/Sample_Lat/Texts/DI/441
Cf. etiam Monumenta Germaniae Historica (MGH) Poet. 1.432, 3.

Ecce alterum carmen ad Aquas, id est Romam secundam, pertinens:
„Quis poterit tanti praeconia promere regis,
quisve putat sermone rudi se principis acta
posse referre, senes cum vincant omnia vates?
Exsuperatque meum ingenium iustissimus actis
rex Karolus, caput orbis, amor populique decusque,
Europae venerandus apex, pater optimus, heros,
Augustus; sed et urbe potens, ubi Roma secunda
flore novo, ingenti, magna consurgit ad alta
mole, tholis muro praecelsis sidera tangens.
Stat pius arce procul Karolus loca singula signans,
altaque disponens venturae moenia Romae.
Hic iubet esse forum, sanctum quoque iure senatum,
ius populi et leges ubi sacraque iussa capessant.
Insistitque operosa cohors; pars apta columnis
saxa secat rigidis, arcem molitur in altum;
ast alii rupes manibus subsolvere certant,
effodiunt portus, statuuntque profunda theatri
fundamenta, tholis includunt atria celsis.“
(Cf. The Oxford Book of Medieval Latin Verse, Oxford 1974, p.89)
Quam iucundissimum tibi exopto diem Solis.
Pridie Kal. Maias. Crefeldiæ.

Mercurius Marco suo s. d.

In carmine a te citato, mi Marce, Carolus Caesar Francorum partes Romuli agere, poeta vero, qui illud composuit, Nasonem imitari mihi videtur, praecipue cum de eo ille scribit, quomodo Roma illa secunda a "cohorte operosa" aedificetur. Cum ultimos versus loquaces ac ex more Nasonis abundantes legimus, iamiam exspectamus, quidnam futurum sit: "commutatio" quaedam, ut in Metamorphose, an magis nescioquid magnum ac momentosum in fastis memorandum, ut in Fastis? Nonne solummodo hi versus a te allati remanserint? Vale. Pestini, Kalendis Mais.

Marcus Mercurio suo s.
Nonne poeta ille etiam Vergilium videtur imitatus esse? Lege quaeso, Mercuri optime, Aen. 1, 419sqq.:
„Iamque ascendebant collem, qui plurimus urbi
imminet, adversasque adspectat desuper arces.
Miratur molem Aeneas, magalia quondam,
miratur portas strepitumque et strata viarum.
Instant ardentes Tyrii pars ducere muros,
molirique arcem et manibus subvolvere saxa,
pars optare locum tecto et concludere sulco.
[Iura magistratusque legunt sanctumque senatum.]
Hic portus alii effodiunt; hic alta theatris
fundamenta locant alii, immanisque columnas
rupibus excidunt, scaenis decora alta futuris.“

[Obiter dictum: In versu describendo heri erravi: non „ast alii rupes manibus subsolvere certant“, sed „...subvolvere...“.]

Quod vero ad versus illos „Quis poterit tanti...“ attinet, partem eos scito esse carminis, cui titulus „Karolus magnus et Leo papa“ (Poetae Latini Aevi Carolini I). Cuius auctor dicitur fuisse Angilbertus, Alcuini discipulus: res sane incerta.

Carmen ipsum ad manum non habeo. Sed parti heri descriptae addere velim hos octo versus:

„Hic alii thermas calidas reperire laborant,
balnea sponte sua ferventia mole recludunt.
Marmoreis gradibus speciosa sedilia pangunt.
Fons nimio bullantis aquae fervere calore
non cessat; partes rivos deducit in omnes
urbis. Et aeterni hic alii bene regis amoenum
construere ingenti templum molimine certant.
Scandit ad astra domus muris sacrata politis.“

Aevo Carolino renatae vere litterae artesque!

Vale. Kalendis Maiis. Crefeldiæ.

M. Favonius Luciae Aurelicae ceterisque sodalibus pariter omnibus s.
Alexandro Sergii filio Puškin, illustrissimo poetae Russo, plurima auctorum Latinorum opera nota fuisse constat. Qua de re non est, quod haec miremur verba Thomae Manni: „Interrogatus, quos poetas maximi facerem, numquam praeterirem Alexandrum Puškin, quippe qui poeta Slavus esset bene Latine doctus eodemque modo publice receptus et europaeus quo Goethe et Mozart“ (nescire me doleo, quo loco haec verba reperiantur). Equidem cum Russice nesciam loqui, nihil aliud ad manum habeo nisi opera selecta in Germanicum conversa. Quibus inspectis carmen repperi, quod titulo quidem caret, sed Horatiano illo „Exegi monumentum“ addito nos praeclare de Hor. c. 3, 30 admonet. Et cum Ovidio Puškin quasi propinquitate coniunctus videtur fuisse (cf. verba senis, quae in carmine leguntur, cui titulus „Aegyptius“ sive „Zingarus“). Litteras ergo Latinas in Russia magni momenti fuisse apparet. Et nostris temporibus?
Valete. VI Kal. Iun. Crefeldiæ.

Lucia Aurelica Marco Favonio et ceteris s.d.p.
Carminis huius Horatiani interpretatio a Alexandro Puschkin facta semper me commovit, quia verba eius et eorum sonus vim magnam atque mirabilem in se habent. Inveni etiam traductionem huius operis in linguam Latinam a Romani Ciesiulevicz (Р.С. Цесюлевич) effectam, quam hic publico, ut omnes hoc carmine delectari possint.

Alexander Puschkin
Monumentum

Nobile carmen Russicum Latine reddidit
Romanus Ciesiulevicz anno MCMLXX

Exegi monumentum haud manibus datum,
Non incognita quo gentis erit via,
Erectum capite est indomito altius
Quam celsum columen ducis.

Non omnis moriar, namque anima in lyra
Restabit celebrata effugienssitum;
Atque illustris ero sidere sub vago,
Dum quis carmina concinet.

Clarum cuncta patens Russia me feret,
Nomen quaeque meum gens dabit in plagis:
Proles Sarmatica et Finnus et efferus
Tungus vastaque qui tenet.

Et longe populo gratus ero meo,
Flectebam quod amans usque animos probus,
Atque aetate gravi libera vox mea
Cantabat miseros lyra.

Audi, Musa, piae justitiae Dei,
Nec damnum metuens, nec decus appetens,
Laudes aeque cape et sperne calumniam,
Noli cum stupido loqui.

Traductionum collectioni, ad quam haec pertinet, anteposita est haec praefatio:

Sermo poeticus Latinus iam ex comoediis Plauti et Terentii discitur, sed praecipue ex carminibus, verbis exemplisque poetarum Romanorum primi saeculi ante aeram nostram Nihilo minus interpreti versus posterium temporum et opuscula Latina nostrae aetatis non neglegenda sunt.
Difficultates quidem interpretandi sunt multae et variae, nam verba et mens Latina quantitate syllabarum in metris exsequenda ad verba et sententiam et rationem scribendi Russicam accomodantur.
Carmina poetarum Russicorum, imprimis Puschkin, nonnulla themata e vita antiquorum Graecorum et Romanorum continent, idcirco non aliena sunt hodierno poetae Latino et civi Sovietico, animus hos versus Latine reddere aspirat.

In Theodiscam linguam tres traductiones inveni:
http://home.arcor.de/berick/illeguan/pushkin3.htm (hoc loco varia opera Russice et Germanice legere potestis)
http://members.aol.com/maxstasch/pusg18.htm
http://www.google.de/url?sa=U&start=7&q ... tml&e=9707 (carmen in media pagina est)

Quoad litteras Latinas: iam non sunt (quod maxime est dolendum! ) in Russia magni momenti. Exemplum hoc ducere possum: in scholis, ubi studium 10 annos durat, nullum opus Latinum discitur, at ex operibus antiquis duo solum Homeri poemata: Ilias et Odyssea.

Optime valete!

Marcus Favonius Luciae Aurelicae sociae Russae doctissimae s.p.d.

Litterae tuae gravissimae vocem mihi intercludunt; imprimis carmen illud Puškinianum a Romano Ciesiulevicz Latine redditum magnam mihi necopinanti attulit laetitiam . Etiam inscriptiones interretiales utilissimas mihi esse scito. Et legi sine mora aliquot carmina in Germanicum conversa, eaque adhuc mihi prorsus ignota. Gratias ergo tibi ago maximas.

Quod vero ad Latinitatem Russicam pertinet, oro te legas, quid anno MMIV ad Mercurium nostrum Hungaricum scripserim (v. „Lingua Latina“ -> „De rationibus linguae Latinae docendae in mundo“ -> nunt. 203):

>De Latinitate Russica quid noverim, ex me quaeris, mi Mercuri. Non ita multum..., sed duae res memoratu dignae esse mihi videntur. Quarum altera est „Gymnasium Classicum Petropolitanum“: Docetur Latine et Graece, idque usque ad maturitatis experimentum! Docentur artes quoque mathematicae etc., ne in uno artium genere discipuli discipulaeque erudiantur. Editur etiam commentarius periodicus sane illustris, qui inscribitur „Abaris“...
[...] Optime scripsisti, Mercuri: „certe dolendum est adhuc neminem Russicorum latinistarum Colloquia adiise“. [...]<

Nescio an gymnasium illud Petropolitanum tibi notum sit.

Vale quam optime.

Lucia Aurelica Marco Favonio s.d.
Recte dicis, Marce, ego quoque de hac gymnasia audivi (quia Petropole vivo), ubi duae linguae antiquae et litterae classicae docentur. Attamen, quantum scio (videlicet errare possum), gymnasia haec unica est talis generis in tota urbe. Extant etiam aliae scholae, ubi litterae Russicae et peregrinae (ergo classicae quoque) fusius discuntur, sed paucae sunt; maior autem pars puerorum in scholis communibus discunt et nullam fere habent notionem de litteris Graecis et Latinis.
Vale!

Marcus Mercurio suo s.d.p.
Ad manum habeo hoc Bradlii Waltoni epigramma:
DE IANI PANNONI STATVA IN HORTO BVDAPESTINENSI
Arcuit hic Venerem, vitavit turpe lupanar
et castae nomen virginis emeruit.
at decor est tantus, mirantibus ut sua iura
vindicet ardenti pectore spreta dea.
Dic mihi quaeso - tempore scilicet dato -, ille hortus quo in vico Budapestinensi situs sit. Equidem prorsus nescio.
Rus ituro tibi, probatissime mi amice, omnia precor laeta atque iucunda.
XII K. Aug. Crefeldiæ.