YLE Colloquia Latina

Marcus sodalibus suis rerum metricarum peritissimis sal.
Retractanti mihi Lucreti De Rerum Natura librum sextum quaerendum videtur esse, num verba aquae (6, 552) et aquai (6, 1072) exempla sint diaeresis, id est utrum ă-cŭ-æ et ă-cŭ-ā-ī pronuntianda sint necne (cf. etiam Cic. div. 1, 9, 15: aquai). Equidem veri simile non esse puto ă primam syllabam brevem subsequentibus qu litteris quasi positione produci posse. Vos quid censetis, amici?

Ericus Marco s.d.p.
Quod sciam, 'qu' brevem vocalem subsequens syllabam numquam positione longam facit, e.g. Horatius, Ars poetica 186 'áut humána palám coquat

Marcus Erico s. d. p.
Quod ad diaereses illas Lucretianas (6, 552 et 1072) attinet, gaudeo, quod opinionem communem plane confirmas. Quid mirum, si iterum grato animo ad te rescribo? Vale.

Saltator sodalibus scansione doctissimis sal.

Discipulis meis (scansionis principia discentibus) semper dico "qu" quasi unum consonantem esse. Sed hi versus Lucretiani mihi confusionem quandam attulerunt! Fortasse "aqua, -ae" verbum unicum est in quo "qu" pro "cu" stat; in plerisque verbis puto "qu" pro "c" stare (vide, exempli gratia, ut "coquus" modo "cocus" scribatur).

Marcus Saltatori s. d. p.
Rem ab Erico dilucide enucleatam esse puto. Tamen operae pretium est legere, quid W. Sidney Allen in libro scripserit, qui inscribitur „Vox Latina. A Guide to the Pronunciation of Classical Latin“ (ed. II, Cantabrigiae MCMLXXVIII, pp. 16-20). Optime vale. V Id. Mai. Crefeldiae.

Iulia Marco, Erico, Saltatori sodalibus doctissimis suis s. d. p.
Disputatio vestra de scansione aliam mihi revocavit quaestionem in mentem, de qua iam longius vos consulere meditabar: Scio qu non efficere longitudinem positionis, quae dicitur, et abs te, Erice, in hac re reaffirmata sum, sed cur ita se habet? Mihi videtur consonante et semivocali constare, nempe q et u, at nonne consonans et semivocalis, nisi semivocalis pro vocali habenda est, longitudinem efficere solent? Iam aliquando quaesivi ex Rudolpho Heine (ille, qui grammaticam a Rubenbauer/Hofmann compositam retractavit), qui dixit sonum illum qu ne pro tota consonanti quidem, sed pro dimidia tantum habendum esse; causas autem, confiteor, parum intellexi, et equidem nescio prorsus, quonam modo litteras qu aliter pronuntiari possint, quam ut saltem unam et dimidiam consonantem eficiant, imprimis cum in exemplis a te commemoratis, Marce, consonans et vocalis metienda sint. Qui censetis vos? Valete

Ericus Iuliae et Marco et Saltatori s.d.p.
Regula generalis haec est: Syllaba positione longa fit, si in ea vocalem brevem binae consonantes aut consonans geminata sequitur (e.g. in forma verbi ’mittuntur’ syllabae prima et secunda sunt positione longae). Exceptionem tamen facit ’muta cum liquida’, id est tale par consonantium, in quo consonantem mutam (c, p, t, g, b, d, plerumque etiam f) liquida (l, r) sequitur. Id vocalem brevem excipiens syllabam non producit (e.g. ’látebra’, ’Themístocles’; in ambobus syllaba paenultima brevis est atque antepaenultima accentum habet), proinde ac si tantummodo mancum binarum consonantium par (1½ consonantes) efficeret.
Prima syllaba substantivi ’aqua’ (sicut multorum aliorum vocabulorum, e.g. ’coquus, ’equus’, ’eques’, ’liquor’) semper brevis est, quia in ea vocalem brevem non duae consonantes, sed, ut tu, Iulia, vere dixisti, tantummodo una consonans et dimidia, id est consonans et semivocalis ( = 1½ consonantes) sequuntur; neque enim u umquam integra consonans esse potest – semper aut vocalis est aut semivocalis. In ’-qu-’ plerumque semivocalis est; versus Lucretiani a te, Marce, commemorati (6,552 et 6,1072), in quibus naturam vocalis habet, pro exceptionibus habendi sunt. Numquam autem, quod sciam, in poesi ’-qu-’ brevem vocalem sequens syllabam positione longam efficere potest, quod muta cum liquida interdum facit (e.g. Horatius, Od. 1,22,4 â€

Iulia Erico doctissimo ceterisque sodalibus s. d. p.
Explicationibus tuis perlectis, care Erice, credo me scire, quomodo quaestio mihi orta sit: nam post alias consonantes mutas numquam u semivocalis apparet, ergo exceptio a regula mihi videbatur, quia aliae 'mutae cum liquidis', in quibus liquida est u, non exstant. Qua de causa silva aut sīlva aut sĭlŭa metiendum est, aqua autem aut bisyllabum aut, etsi raro, trisyllabum semper brevi littera a, quia scilicet hic regula de mutis cum liquidis valet, ibi non, cum ea peculiaritate, quod a non potest produci - fortasse, quod u mirum exemplar consonantis liquidae est.
At nonne oportet secundum hanc regulam etiam e.g. verba facio et cupio duobus syllabis brevibus metiri posse, nam certe pro i semivocali eadem valent ac pro u?? An quid interest??
Vale!

Ericus Iuliae s.d.p.
Usitatissima sine dubio exempla u vocalis pro semivocali fungentis sunt verba, in quibus ea consonantem q sequitur. Revera exceptiones sunt versus Lucretiani a Marco commemorati, in quibus u consonantem q sequens non semivocalis, sed vocalis habenda est.
Peculiaritates quoque interdum reperiuntur. Tale est adiectivum 'tenuis,-e', quod nonnullis locis Lucretianis bisyllabum occurrit, e.g. 3,232 "Tenuis enim quaedam moribundos deserit aura", pauloque post (3,243) comparativus eiusdem adiectivi, ut metrum quadret, trisyllabus recitandus est: "qua neque mobilius quicquam neque tenuius exstat". Nam dactylus versus hexametri ita mutari non potest, ut prima eius syllaba tonica duabus brevibus syllabis compensetur.
Vocabulum autem 'silva' plerumque bisyllabum est; pro exceptione iudicandi sunt loci Horatiani Od.1,23,4 "...aurarum et silvae metu" et Epod.13,2 "...nunc mare, nunc silvae", ubi recitari debet: 'silua' et 'siluae', id est v functionem vocalis gerit efficitque, ut vocabulum trisyllabum fiat.
Quod ad vocalem i attinet, ea quoque in poesi nonnumquam ita contrahitur, ut semivocalis naturam sortiatur. Recordor haec tria exempla in Aeneide Vergilii occurrentia: 1,2-3 "Italiam fato profugus Laviniaque venit / litora...", 2,16 "...aedificant sectaque intexunt abiete costas", 6,33-34 "bis patriae cecidere manus. Quin protinus omnia / perlegerent oculis..." His locis de synizesi agitur; in vocibus enim 'Laviniaque' et 'abiete' et 'omnia' binae syllabae velut in singulis sedibus consistunt. Pariter explicari potest 'omnium' in hoc fragmento Catulliano (11, 19-20): "nullum amans vere, sed identidem omnium / ilia rumpens": metrum quadrat, si [omnjum] recitamus. Tamen alia quoque explicatio hoc loco praesto est: legi oportere [...omni(um) / ilia rumpens], id est de synaphia sive elisione inter duos versus facta agi, sicut in stropha sequenti (11,22-23) "...velut prati(i) / ultimi flos..."
Diversa res est 'muta cum liquida' Mutae sive clusiles sunt c, p, t, g, b, d, liquidae l et r. Vocalis / semivocalis u numquam est liquida. Sicut in superiore nuntio meo ad hoc argumentum pertinente exposui, muta cum liquida brevem vocalem sequens plerumque syllabam non reddit positione longam, sed in poesi interdum id facit. Combinatio 'qu' autem vocalem brevem sequens syllabam numquam producit. Vale!

Puto hac condicione Marcum Favonium recte putare.
Valete!